آترواسکلروز (Atherosclerosis )  چیست؟

  

آترواسکلروز هنگامی که رسوبات چربی به همراه سایر عناصر خونی در سرخرگ‌های بدن تجمع یابد، موجب تنگی آنها شده و عبور جریان خون دشوار می‌گردد که به این حالت “تصلب شریان” یا همان “آترواسکلروز” می‌گویند. نتیجه این فرایند تشکیل پلاک‌های فیبری-چربی (آتروما) بوده که موجب تنگی رگ و عواقب بعدی انسداد عروقی  می‌گردد.

در ابتدا رسوبات فقط شامل سلول‌ حاوی چربی فراوان است ، اما با پیشرفت این فرآیند، برخی سلولهای خونی و پلاکت ها در لایه‌های عمیق‌تر دیواره سرخرگ تجمع کرده و موجب ایجاد پلاک اترواسکلروز می‌شوند.

 مشخصه اصلی تصلب شریان، تجمع مقادیر زیاد رسوب چربی و سلولهای خونی (پلاک اترواسکلروز) است .  

مهم ترین خطر این رسوبات، تنگ شدن مجرای سرخرگی است که خون در آن جریان می‌یابد.

وقتی این حالت روی می‌دهد بافت‌های بدن که از طریق سرخرگ مبتلا تغذیه می‌شوند، به خصوص حین ورزش  که این نیاز افزایش می‌یابد به مقدار کافی خون دریافت نمی‌کنند.

اگر این وضعیت درعروق خونی (سرخرگ‌های) قلب رخ دهد، به انسداد عروق قلب و در نتیجه بروز درد قفسه سینه فعالیتی یا آنژین قلبی  می‌شود.

حال اگر  دیواره داخلی یک سرخرگ دچار اترواسکلروز آسیب ببیند، بدنبال پاره شدن پلاک اترواسکلروز ، پلاکت‌ها و هورمونهای عامل انعقاد  در محل‌ صدمه دیده، گرد هم می‌آیند. اگر این وضعیت درعروق خونی  قلب رخ دهد ، در نتیجه انسداد ناگهانی، سکته  قلبی  بروز می کند.

این احتمال نیز وجود دارد که قطعه‌ای از رسوبات چربی از جدار رگ کنده شده و با جریان خون حرکت کرده و در مکانی دورتر یک سرخرگ را مسدود کند. به این حالت آمبولی سرخرگی می‌گویند. 

 بدن قادر است  در دراز مدت از طریق تولید تدریجی عروق جدید سرخرگی که خون را از قبل از ناحیه تنگ شده به اطراف هدایت می‌کنند(عروق جانبی یا کلاترال)، تا حدی خود را در برابر خطر باریک ‌شدن سرخرگ محافظت کند.

البته در موارد حاد یا سریع این مکانیسم دفاعی رخ نمیدهد.

در صورت ابتلا به مقادیر قابل توجه آترواسکلروز در یک بخش از بدن، احتمال وجود درجاتی از این بیماری در دیگر قسمت‌های بدن نیز وجود دارد.

به عنوان مثال آترواسکلروز فردی که در اندام‌های تحتانی خود، گردش خون سرخرگی ضعیف دارد، به دلیل وجود تنگی مشابه در سرخرگ‌های کرونر نسبت به آنژین یا حمله قلبی،ویا به دلیل وجود تنگی مشابه در سرخرگ‌های مغزی به سکته مغزی مستعدتر است و بلعکس.